သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာနဲ့ သတင်းအချက်အလက်စနစ်များရဲ့ ကွာခြားမှု၊ အရေးပါမှုတို့ကို လေ့လာခြင်း
ယနေ့နည်းပညာဖြင့်မောင်းနှင်တဲ့ကမ္ဘာမှာ သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာ (IT) နဲ့ သတင်းအချက် အလက်စနစ် (IS) တို့လို အသုံးအနှုန်းများကို အပြန်အလှန်အသုံးများကြပါတယ်။ ဒီသဘောတရားနှစ်ခုကြား ခြားနားချက်ကို နားလည်ပြီး အဖွဲ့အစည်းများမှာ သူတို့ရဲ့ ထူးခြားတဲ့အရေးပါမှုကို သိဖို့အရေးကြီးပါတယ်။ အိုင်တီလို့ အများအားဖြင့် ရည်ညွှန်းတဲ့ သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာဟာ ကွန်ပျူတာနည်းပညာရဲ့ ဟာ့ဒ်ဝဲနဲ့ ဆော့ဖ်ဝဲကဏ္ဍများ ပါဝင်ပါတယ်။ ထိုအရာမှာ ကွန်ပျူတာစနစ်များ၊ ကွန်ရက်များ၊ ဒေတာဘေ့စ်များနဲ့ နေ့စဉ်လုပ်ငန်း ဆောင်တာများအတွက် လိုအပ်တဲ့ တခြားနည်းပညာဆိုင်ရာ အခြေခံအဆောက်အအုံများကို စီမံခန့်ခွဲခြင်းနဲ့ ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းခြင်းတို့ ပါဝင်ပါတယ်။ အိုင်တီကျွမ်းကျင်သူများက နည်းပညာအရင်းအမြစ်များကို ရရှိနိုင်၊ လုံခြုံပြီး ထိရောက်စွာ လုပ်ဆောင်နိုင်စေရေးမှာ အရေးကြီးတဲ့ အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါတယ်။ ဟာ့ဒ်ဝဲပြဿနာများကို ဖြေရှင်းခြင်းမှ ဆော့ဖ်ဝဲလ်အဆင့်မြှင့်တင်မှုများ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းအထိ၊ အိုင်တီပညာရှင်များဟာ နည်းပညာအတွက် ကျောရိုး ဖြစ်ပါတယ်။
တစ်ဖက်မှာ သတင်းအချက်အလက်စနစ်များ (IS) ဟာ နည်းပညာနဲ့ လုပ်ငန်းလုပ်ငန်းစဉ်များကို ကျယ်ကျယ် ပြန့်ပြန့်အသုံးပြုနိုင်တဲ့ အသုံးအနှုန်းဖြစ်ပါတယ်။ IS ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များဟာ နည်းပညာဆိုင်ရာ အစိတ်အပိုင်းများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရုံသာမက သတင်းအချက်အလက် စီးဆင်းမှုဟာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုရဲ့ ရည်မှန်းချက်များကို ဘယ်လို ပံ့ပိုးပေးတယ်ဆိုတာကို နားလည်နိုင်ကြပါတယ်။ ခြားနားချက်ကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ သိရှိနိုင်ဖို့ ဥပမာအားဖြင့် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဟာ ကားဖြစ်ပါက၊ အိုင်တီ (IT) ဟာ အင်ဂျင်ဖြစ်ပြီး IS က ယာဉ်မောင်းဖြစ်ပါတယ်။ အိုင်တီဟာ အင်ဂျင်နဲ့ တခြားနည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာ အစိတ်အပိုင်းများကို ထိရောက်စွာ လည်ပတ်နိုင်စေဖို့ IS က အဖွဲ့အစည်းအား IT ရဲ့ စွမ်းရည်များကို အသုံးချခြင်းဖြင့် သူ့ရဲ့ ဦးတည်ရာကို ပို့ဆောင်ပေးပါတယ်။ သတင်းအချက်အလက်စနစ်နဲ့ သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာအကြား အဓိကကွာခြားချက်များ ဖြစ်တဲ့ IS နဲ့ IT တို့ဟာ ဆက်စပ်သဘောတရားများဖြစ်ပေမယ့်လည်း သူတို့နှစ်ခုကြားမှာ အဓိကကွာခြားချက် များစွာရှိပါတယ်။
1. အာရုံစူးစိုက်မှု
အိုင်တီဟာ ဒေတာလုပ်ဆောင်ခြင်းနဲ့ ဆက်သွယ်မှုကို လုပ်ဆောင်နိုင်တဲ့ နည်းပညာအခြေခံအဆောက်အအုံ၊ ဟာ့ဒ်ဝဲ၊ ဆော့ဖ်ဝဲနဲ့ ကွန်ရက်များကို အာရုံစိုက်ပါတယ်။ တခြားတစ်ဖက်မှာ IS ဟာ လုပ်ငန်းလုပ်ငန်းစဉ်များနဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းကို ပံ့ပိုးဖို့အတွက် ဒေတာများကို ထိရောက်စွာအသုံးပြုခြင်းကို အထောက်အကူပြုတဲ့ မူဘောင်များ၊ လုပ်ငန်းစဉ်များနဲ့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအပေါ် အာရုံစိုက်ပါပါတယ်။
2. အတိုင်းအတာ
IT ဟာ IS ထက် ကျဉ်းမြောင်းတဲ့ နယ်ပယ်ရှိပါတယ်။ IT ဟာ နည်းပညာအခြေခံအဆောက်အအုံရဲ့ ဟာ့ဒ်ဝဲနဲ့ ဆော့ဖ်ဝဲလ် အစိတ်အပိုင်းများနဲ့ အဓိက ဆက်ဆံပါတယ်။ တခြားတစ်ဖက်မှာမူ IS ဟာ ဒေတာဘေ့စ်များ၊ ဆော့ဖ်ဝဲအက်ပ်လီကေးရှင်းများနဲ့ ကွန်ရက်များအပါအဝင် ကျယ်ပြန့်တဲ့နည်းပညာများစွာကို လွှမ်းခြုံထားပြီး ဒေတာကို ထိထိရောက်ရောက် စီမံခန့်ခွဲအသုံးပြုဖို့ လိုအပ်တဲ့ လူသားအစိတ်အပိုင်းများပါဝင်ပါတယ်။
3. အခန်းကဏ္ဍ
IT ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍဟာ သုံးစွဲသူများ သတင်းအချက်အလက်များကို ထိထိရောက်ရောက် စီမံခန့်ခွဲဖို့နဲ့ အသုံးပြုဖို့ လိုအပ်တဲ့ ကိရိယာများနဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပံ့ပိုးပေးဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ IS ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍဟာ ဒေတာကို ထိရောက်စွာ အသုံးပြုခြင်းဖြင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းစဉ်များနဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းကို ပံ့ပိုးပေးဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။
4. ကျွမ်းကျင်မှု
အိုင်တီပညာရှင်များဟာ ကွန်ပျူတာ ဟာ့ဒ်ဝဲ၊ ဆော့ဖ်ဝဲလ်နဲ့ ကွန်ရက်များကဲ့သို့ နယ်ပယ်များမှာ နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှု လိုအပ်ပါတယ်။ IS ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များဟာ နည်းပညာဆိုင်ရာကျွမ်းကျင်မှုများအပြင် လုပ်ငန်းစဉ်များ၊ ဒေတာစီမံခန့်ခွဲမှုနဲ့ ပရောဂျက်စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာ အသိပညာများပါရှိပြီး ပိုမိုကျယ်ပြန့်တဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုတစ်ခု လိုအပ်ပါပါတယ်။
သတင်းအချက်အလက်နည်းပညာ (IT) နဲ့ သတင်းအချက်အလက်စနစ် (IS) တို့ဟာ ဆက်စပ်သဘောတရားများ ဖြစ်ပေမယ့်လည်း သူတို့ဟာ ဒေတာနဲ့ နည်းပညာကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ အသုံးချခြင်းရဲ့ ထူးခြားတဲ့ကဏ္ဍများကို ရည်ညွှန်းပါပါတယ်။ အိုင်တီဟာ ဒေတာလုပ်ဆောင်ခြင်းနဲ့ ဆက်သွယ်မှုကို လုပ်ဆောင်နိုင်တဲ့ ဟာ့ဒ်ဝဲ၊ ဆော့ဖ်ဝဲနဲ့ ကွန်ရက်များကို အာရုံစိုက် ပါတယ်။ IS ဟာ လုပ်ငန်းရဲ့လုပ်ငန်းစဉ်များနဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းကို ပံ့ပိုးပေးဖို့အတွက် ဒေတာများကို ထိရောက်စွာ အသုံးပြုမှုကို ပံ့ပိုးပေးနိုင်တဲ့ မူဘောင်၊ လုပ်ငန်းစဉ်များနဲ့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအပေါ် အာရုံစိုက်ပါတယ်။ IT နဲ့ IS အကြား ခြားနားချက်ကို နားလည်ခြင်းက အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုရဲ့ အောင်မြင်မှုအပေါ် သိသာထင်ရှားတဲ့ သက်ရောက်မှုရှိနိုင်တာကြောင့် အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါဟာ IT နဲ့ IS နှစ်ခုလုံး တူညီစွာ အရေးကြီးတဲ့ အကြောင်းရင်းအချို့ ဖြစ်ပါတယ်။
-
နည်းပညာနဲ့ မောင်းနှင်တဲ့ ထိရောက်မှု - IT ဟာ အလိုအလျောက်လုပ်ဆောင်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်များမှာ အရေးပါတဲ့ အခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်ပြီး လူသားအမှားအယွင်းများကို လျှော့ချကာ အလုံးစုံလည်ပတ်မှု စွမ်းဆောင်ရည်ကို မြှင့်တင် ပေးပါတယ်။ ခိုင်မာတဲ့ အိုင်တီအခြေခံအဆောက်အအုံများမရှိရင် အဖွဲ့အစည်းများဟာ ယနေ့ခေတ် လျင်မြန်တဲ့ စီးပွားရေး နယ်ပယ်မှာ ထိရောက်စွာ ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ ခက်ခဲနိုင်ပါတယ်။
-
ဗျူဟာမြောက် ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်း- ထိရောက်တဲ့ သတင်းအချက်အလက်စနစ်များဟာ အဖွဲ့အစည်းများရဲ့ အချက် အလက်များကို စုဆောင်းခြင်း၊ သိမ်းဆည်းခြင်း၊ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်းနဲ့ အစီရင်ခံခြင်းတို့ကို အဓိပ္ပာယ်ပြည့်ဝတဲ့ နည်းလမ်းဖြင့် ဆောင်ရွက်နိုင်စေပါတယ်။ ဒါဟာ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်သူများကို တိကျမှန်ကန်ပြီး အချိန်နဲ့တစ်ပြေးညီ သတင်းအချက်အလက်များရရှိစေကာ အဖွဲ့အစည်းများကို ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းရှိတဲ့ မဟာဗျူဟာဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက် များဆီ ဦးတည်စေပါတယ်။
-
ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေး- နည်းပညာတိုးတက်မှုနဲ့အတူ ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေးခြိမ်းခြောက်မှုများ တိုးလာပါတယ်။ အိုင်တီ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ လုံခြုံရေးအစီအမံများကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့နဲ့ အဖွဲ့အစည်းများရဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ် ပိုင်ဆိုင်မှုများကို ဆိုက်ဘာခြိမ်းခြောက်မှုများမှ ကာကွယ်ပေးကြောင်း သေချာစေရေးမှာ တာဝန်ရှိပါတယ်။ တစ်ဖက်မှာ IS ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များဟာ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ ချိုးဖောက်မှုများမှ လုံခြုံပြီးအထိခိုက်မခံတဲ့ အချက်အလက်များကို ကာကွယ်တဲ့ သတင်းအချက်အလက်စနစ်များကို ဒီဇိုင်းဆွဲကာ အကောင်အထည် ဖော်ခြင်းများကိုပါ လုပ်ဆောင်နေကြပါတယ်။
-
ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းနဲ့ ဆက်သွယ်ရေး- IT နဲ့ IS နှစ်ခုလုံးဟာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအတွင်းနဲ့ ပြင်ပမှာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းနဲ့ ဆက်သွယ်ရေးကို အဆင်ပြေချောမွေ့စေဖို့အတွက် အရေးကြီးတဲ့အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါတယ်။ အီးမေးလ်စနစ်များမှ ဗီဒီယိုကွန်ဖရင့်ပလပ်ဖောင်းများအထိ၊ အိုင်တီဟာ ထိရောက်တဲ့ ဆက်သွယ်ရေးကို လုပ်ဆောင်ပေးပါတယ်။ တခြားတစ်ဖက်မှာ IS ဟာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို မြှင့်တင်ပေးတဲ့ သတင်းအချက်အလက်စနစ်များကို ဒီဇိုင်းထုတ်ဖို့အာရုံစိုက်ကာ အဖွဲ့များကို ချောမွေ့စွာ အတူတကွ လုပ်ဆောင် နိုင်စေပါတယ်။
နိဂုံးချုပ်အနေနဲ့ IT နဲ့ IS တို့ဟာ နီးနီးကပ်ကပ် ဆက်စပ်နေပေမယ့်လည်း သူတို့ဟာ အဖွဲ့အစည်းများမှာ ထူးခြားတဲ့ အခန်းကဏ္ဍများ ကွဲပြားခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ အိုင်တီဟာ နည်းပညာဆိုင်ရာ အခြေခံအဆောက်အအုံများကို အာရုံစိုက်ထားပေမယ့်လည်း IS ဟာ နည်းပညာကို စီးပွားရေးလုပ်ငန်းစဉ်များ၊ ရည်မှန်းချက်များနဲ့ ချိန်ညှိထားပါတယ်။ ၎င်းတို့နှစ်ခုကြား ခြားနားချက်ကို နားလည်ပြီး သူတို့ရဲ့ အရေးပါမှုကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းက အဖွဲ့အစည်းများအတွက် နည်းပညာကို ထိထိရောက်ရောက် အသုံးချဖို့၊ အသိဉာဏ်နဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်များချဖို့နဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ်ခေတ်မှာ အပြိုင်အဆိုင် ရှိနေဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။
Institute of Engineering and Science IPS Academy Indore မှာ ဖော်ပြရေးသားတဲ့ Difference between Information System and Information Technology ဆောင်းပါးကို ဘာသာပြန်မှီငြမ်းရေးသားထားပါတယ်။
Dr. La Wynn Sandi
B.C.Sc, CU (KT) ,B.C.Sc (Hons), CU (KT)
M.C.Sc, CU (KT), Ph.D (IT), (U.C.S.M)