အတွေးလွန်ခြင်းကို ဘယ်လိုရပ်တန့်မလဲ ?
ကျွန်တော်တို့တွေဟာ လူသားတွေဖြစ်ကြတဲ့အတွက် လူတို့ရဲ့ သဘောသဘာဝအရ စိတ်ခံစားချက်တွေ ပြင်းထန်တတ်ကြပါတယ်။ အဲဒီထဲမှာမှ စိုးရိမ်ပူပန်မှုဆိုတဲ့ ခံစားချက်က အပြင်းထန်ဆုံးနဲ့ လူတွေကို ဒုက္ခအပေးဆုံး ခံစားချက်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ လူတိုင်းမှာ စိုးရိမ်ပူပန်နေရတဲ့ အကြောင်းအရာတွေ ရှိကြပါတယ်။ အလုပ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်ပူပန်ရသလို ကျန်းမာရေးအတွက်၊ မိသားစုအတွက်နဲ့ တခြားအကြောင်းအရာတွေ အတွက်နဲ့လည်း အနည်းနဲ့အများ ပူပန်နေကြရပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ဟာ အရာအားလုံးအတွက် တွေးတော၊ စဉ်းစားပူပန်ပိုင်ခွင့်ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အချိန်တိုင်းမှာ အလွန်အကျွံ တွေးတောနေမယ်ဆိုရင်တော့ ကျန်းမာရေး အတွက် ပြန်စဉ်းစားပြီး ကုသဖို့လိုအပ်တဲ့ အခြေအနေတစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ အကြောင်းအရာတစ်ခုကို မကောင်းတဲ့ဘက်ကနေ စိုးရိမ်ပူပန်ပြီး ထပ်ခါထပ်ခါ တွေးနေတတ်တာကို အတွေးလွန်တယ်လို့ ခေါ်ပါတယ်။ အတွေးလွန်ခြင်းဟာ ကျွန်တော်တို့တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးအတွက် မကောင်းတဲ့သဘောသက်ရောက်စေတဲ့ အလေ့အထတစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
အထူးသဖြင့် နောင်မဖြစ်လာသေးတဲ့ အနာဂတ်အတွက် ကြိုတွေးပြီး စိုးရိမ်နေတတ်သလို အတိတ်မှာ ဖြစ်ပျက်ပြီးခဲ့သမျှကိုလည်း ခဏခဏပြန်တွေးပြီး စိတ်ဆင်းရဲနေတတ်ကြပါတယ်။ အဲဒီအလေ့အထတွေဟာ အပျက်သဘောဘက်ကို အာရုံထားတွေးတောတတ်ကြတာကြောင့် ကျွန်တော်တို့တွေဟာ စိတ်ဖိစီးမူကို ပိုပြီး ခံစားရနိုင်ပါတယ်။ ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်လာရင် ကျိုးကြောင်းဆီလျော်တဲ့ အဖြေတစ်ခုရအောင် တွေးတောရမယ့် အစား အဲဒီအဖြစ်အပျက်အပေါ်မှာပဲ အပြန်အလှန်စဉ်းစားနေရင်းနဲ့ အချိန်ကုန်သွားတတ်ကြပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အတွေးလွန်လေ စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေ များလာလေလေ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ အတွေးလွန်ခြင်းမှ ဆိုးကျိုးများစွာကို ရရှိလာနိုင်ပါတယ်။ ထပ်ခါထပ်ခါ တွေးနေ တတ်တာကြောင့် စိတ်ဖိစီးမှုတွေ မြင့်တက်လာမယ်။ တချို့ကိစ္စတွေကို မကောင်းတဲ့ဘက်ကနေ စဉ်းစားပြီး အားငယ်စိတ်တွေဝင်လာမယ်။ ဒါ့အပြင် အမြဲစိုးရိမ်ပူပန်နေခြင်းတွေရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ စိတ်ကို အမြဲလှုံ့ဆော် ပေးနေသလို ခံစားနေရပြီး အိပ်လို့မပျော်ဘူးဆိုတာတွေနဲ့အတူ ဘဝကခက်ခဲလာမယ်။ အတွေးအခေါ်ပိုင်း ဆိုင်ရာမှာလည်း မှားယွင်းမူတွေကို မကြာခဏ ဖြစ်ပေါ်လာစေပါတယ်။ ဒါကြောင့် အတွေးလွန်တတ်တဲ့စိတ် ရှိနေပြီဆိုရင် မဖြစ်မနေ ကုသဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ အတွေးလွန်နေတာကို ရပ်တန့်နိုင်ဖို့အတွက်
နံပါတ်တစ်အချက်ကတော့ - အကြောင်းအရာတစ်ခုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အချိန်အတော်ကြာ တွေးနေပြီဆိုရင် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သတိပြုပါ။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ပြန်ပြီး သတိပေးပါ။ ငါဘာကြောင့် ဒါကိုတွေးမိနေတာလဲ? အခုတွေးနေတဲ့ အကြောင်းအရာကရော ထပ်ခါထပ်ခါတွေးနေဖို့ လိုအပ်ရဲ့လားဆိုတာကို သတိပြုပြီး တခြား အကြောင်းအရာ တစ်ခုအပေါ်ကို အာရုံပြောင်းလိုက်ပါ။ တစ်ခုခုထပြီး လုပ်လိုက်ပါ။
နံပါတ်နှစ်အချက်ကတော့ - ကိုယ့်ရဲ့အတွေးတွေပေါ်မှာ ပြောင်းလဲမှုတွေ ပြုလုပ်ပါ။ တစ်စုံတစ်ခုအပေါ်မှာ အကောင်းမြင်တတ်တဲ့စိတ် မရှိတာကို ဖယ်ရှားပစ်ဖို့က လွယ်ကူပါတယ်။ ဥပမာ ကိုယ်က အလုပ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး အမှားတစ်ခုလုပ်ထားတယ်။ အဲအချိန်မှာပဲ အထက်လူကြီးက ကိုယ့်ကိုလာတွေ့ဖို့ခေါ်တယ်ဆိုရင် ငါ့ကို ဆူတော့မယ် အသုံးမကျကြောင်းတွေ ပြောတော့မယ်လို့ တွေးပြီးပူပန်နေတာထက် ကိုယ်လုပ်ခဲ့တဲ့အမှားကို ပြန်လည်သုံးသပ်ကြည့်ပါ။ ဘယ်လိုကြောင့် ဒီလိုအမှားမျိုး လုပ်မိသွားတာလဲဆိုတာမျိုးကို ပြန်လည်ဆန်းစစ်ပြီး စိတ်ပူပန်နေတဲ့နေရာမှာ အစားထိုးလိုက်ပါ။ ဘယ်ကိစ္စကိုမဆို အကောင်းမြင်တတ်တဲ့စိတ် မွေးကြည့်ပြီး ကောင်းတဲ့ဘက်ကနေလှည့် စဉ်းစားလိုက်ခြင်းက စိတ်ပူပန်မှုတွေ လျော့ကျသွားနိုင်သလို အတွေးလွန်ခြင်း ကိုလည်း ရပ်တန့်သွားစေနိုင်ပါတယ်။
နံပါတ်သုံး အချက်ကတော့ - ပြဿနာတွေပေါ်မှာပဲ အာရုံမထားဘဲ ဖြေရှင်းချက်တွေရှာဖွေပါ။ ပြဿနာတွေကို အမြဲတမ်းတွေးနေတာက ကိုယ့်အတွက် အထောက်အကူ မဖြစ်ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ဘယ်လိုဖြေရှင်းရမလဲဆိုတဲ့ ဖြေရှင်းချက်တွေကို ရှာဖွေခြင်းကတော့ အထောက်အကူပေးပါတယ်။ ကိုယ့်ရဲ့အမှားကနေ သင်ယူဖို့ ဒါမှမဟုတ် အနာဂတ်မှာဖြစ်လာမယ့် ပြဿနာကိုရှောင်ဖို့ ဘာလုပ်ရမလဲဆိုတာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်မေးပါ။ ပြဿနာ ဘာကြောင့်ဖြစ်ရသလဲလို့ မေးမယ့်အစား အဲ့လိုဖြစ်လာရင် ဘာလုပ်နိုင်သလဲဆိုတာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် မေးပါ။ ဘယ်ကိစ္စမဆို ငါလုပ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ယုံကြည်ချက်ထားပါ။ မလိုအပ်တာတွေကို ကြိုတွေးပြီး စိုးရိမ်တာမျိုး မလုပ်ပါနဲ့။
နံပါတ်လေး အချက်ကတော့ - တွေးတောဖို့ အချိန်တစ်ခု သတ်မှတ်ထားပါ။ ပြဿနာများကို အချိန်ကြာမြင့်စွာ တွေးနေတတ်ခြင်းက ကိုယ့်အတွက် အကျိုးမရှိတာကြောင့် တွေးတောဖို့ အချိန်တစ်ခု သတ်မှတ်ထားလိုက်ပါ။ ကိုယ့်ရဲ့ တစ်နေ့တာ အချိန်ဇယားထဲမှာ "စဉ်းစားတွေးတောချိန်" အတွက် မိနစ် ၂၀ ခန့် သတ်မှတ်ထားပါ။ အဲဒီအချိန်အတွင်းမှာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စိုးရိမ်ပူပန်ပါ၊ ဒေါသထွက်စရာရှိရင် ဒေါသထွက်ပါ၊ ဒါမှမဟုတ် ကိုယ်လိုချင်တာတွေကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ။ မိနစ် ၂၀ ထက်ပိုပြီး တွေးနေပြီဆိုတာနဲ့ အဲဒီအတွေးကို ဖြတ်တောက်လိုက်ပါ။ ကိုယ့်ရဲ့ အာရုံကို တခြားအကြောင်းအရာတစ်ခုပေါ် ပြောင်းလိုက်ပါ။
နံပါတ်ငါးအချက်ကတော့ - ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သတိကပ်ပြီးနေပါ။ မနေ့ကဖြစ်ခဲ့တာတွေက ပြန်လည်ပြုပြင်လို့ မရနိုင်တော့သလို မနက်ဖြန်မှာ ဖြစ်လာမှာတွေကိုလည်း ကြိုတွေးပြီး စိုးရိမ်ပူပန်မနေဖို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သတိပေးနေပါ။ အဲ့လို သတိထားလေ့ကျင့်နေရင်းကနေ အကျင့်ဖြစ်သွားပြီး အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ အတွေးလွန်ခြင်းကို လျော့ပါးသွားစေနိုင်ပါတယ်။
နံပါတ် ၆ အချက်ကတော့ - အကြောင်းအရာပြောင်းပြီး စဉ်းစားလိုက်ပါ။ အကြောင်းအရာတစ်ခုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မစဉ်းစားပါနဲ့လို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သတိပေးလေ၊ အဲဒီအကြောင်းအရာက ခေါင်းထဲကို ဝင်လာလေ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဒီတော့ အဲဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး မတွေးဖြစ်တော့အောင် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းက ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်အလုပ်များပြီး အားလပ်မနေအောင်လုပ်ပါ။ မကောင်းတဲ့အတွေးတွေ ဝင်မလာနိုင်အောင် အားကစားတစ်ခုခုလုပ်ပါ။ ဥပမာ Gym ဆော့တာမျိုး၊ မနက်ခင်းတိုင်း ထပြေးတာမျိုးလုပ်ပါ။ အားကစား လုပ်ခြင်းက စိတ်ကိုပေါ့ပါးလန်းဆန်းစေပြီး ကျန်းမာရေးအတွက်လည်း ကောင်းပါတယ်။ မိသားစုနဲ့အတူ အချိန်ဖြုန်းတာမျိုး၊ ကိုယ်ကြိုက်တဲ့ ရုပ်ရှင်ကြည့်တာမျိုး၊ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ တွေ့ဆုံပြီး ကိုယ်ခံစား နေရတာတွေကို ပြောပြတာမျိုးတွေကိုလည်း လုပ်ကြည့်ပါ။ တစ်စုံတစ်ယောက်ကို ကိုယ့်ရဲ့ခံစားချက်တွေကို ဖွင့်ပြောပြလိုက်ခြင်းက စိတ်ထဲလန်းဆန်းသွားပြီး အတွေးတွေက ပေါ့ပါးလာပါလိမ့်မယ်။
ဒီအချက် (၆) ချက်ကို လိုက်နာကျင့်သုံးခြင်းဖြင့် အတွေးလွန်နေတဲ့ စိတ်တွေကို လျှော့ချနိုင်ကြပါစေ။
6 Tips to Stop Overthinking | Psychology Today နဲ့ How To Stop Overthinking – Cleveland Clinic ဆောင်းပါးတို့မှ သင့်တော်သလို ကိုးကားပြီး ဘာသာပြန်ဆိုထားခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
Daw Sandi Su Hlaing
B.C.Sc, (U.C.S.Y)
B.C.Sc, (Hons) (U.C.S.Y)
M.C.Sc, (U.C.S.Y)